Koren op de molen voor meertaligheid: een verbinding tussen taal en vakinhoud
Sommige manieren om leerlingen hun thuistaal te laten inzetten in het onderwijs zijn bruikbaar voor allerlei onderwerpen. Een leraar kan bijvoorbeeld aan twee leerlingen die Farsi spreken, vragen om een probleem eerst samen in hun thuistaal op te lossen en daarna in het Nederlands. Maar soms zijn er ook mogelijkheden voor meertaligheid die dicht tegen één bepaald onderwerp aan liggen. Daarvan beschrijven we een voorbeeld.
Anass en Younes, studenten aan de lerarenopleiding techniek, maakten een video over de geschiedenis van de windmolen. Ze laten zien hoe in Arabische manuscripten windmolens werden beschreven, en hoe die zijn gebruikt om in het Westen wetenschap en de technologie te ontwikkelen. Het Arabisch in die manuscripten kan voor leerlingen met een Arabische of Islamitische achtergrond een gevoel erkenning en herkenning opleveren. In de onderstaande schermafdrukken zien we Younes en Anass met enthousiasme een uitleg geven over die ontwikkeling.
Natasja Hoegee, een ervaren leerkracht op een Islamitische basisschool, was zeer te spreken over de video van deze studenten. In een reactie via LinkedIn verwoordde ze het als volgt:
‘Wat een prachtig filmpje [..].Ze hebben het ook zo leuk gemaakt, echt heel geschikt voor scholieren. Bij ons op school zijn ze hier heel blij mee. Een verbinding tussen de [Islamitische red] gouden eeuw en de moderne windmolen. Ik werk op een Islamitische basisschool [..] dit is ook heel goed voor hun zelfvertrouwen, de Arabische woordjes erbij, echt geweldig.’
Deze verbinding tussen onderwijsinhoud en meertaligheid is dus koren op de molen van deze leraar en dat is ook te zien aan dit lesmateriaal dat zij zelf heeft gemaakt voor ‘Wetenschap en Technologie’ in het basisonderwijs.
In de onderzoeksliteratuur zou een dergelijke benadering ‘cultural border crossing’ worden genoemd (Lee & Buxton, 2008). Binnen Multi-STEM zouden we dit ook een vorm van ‘boundary crossing’ of ‘boundary work’ noemen, waarbij we leerlingen helpen om zich soepel tussen verschillende werelden en identiteiten te bewegen, en waarbij grenzen tussen culturele en talige identiteiten ook kunnen verschuiven. Dit kan voor de leerlingen met een migratieachtergrond gunstig uitpakken voor hun motivatie voor school, maar ook voor een eventuele keuze voor een vervolgopleiding in de techniek (Youngworks, 2021).
De geschiedenis van STEM-vakken is een relatief gemakkelijk doelwit voor een meertalige onderwijsaanpak want voor alleen al het Arabisch liggen de bronnen voor het oprapen. Maar leraren zijn creatief en zij zullen ook andere kansen zien. ‘Citizen science projecten’ waarbij leerlingen samenwerken met leerlingen uit andere landen zijn bijvoorbeeld al populair en daarbij ligt meertaligheid ook voor de hand.
Maar misschien is de belangrijkste les die mensen als Younes, Anass en Natasja ons leren een andere, namelijk dat de aandacht voor culturele en talige diversiteit op school geen ‘tobberig gebeuren’ hoeft te zijn. Integendeel, in de onderstaande video zien we plezier en enthousiasme, wat zeker aanstekelijk zal werken voor veel kinderen.
Gerald van Dijk | Subproject leader ‘Internationaal’
Hogeschool Utrecht – lectoraat curriculumvraagstukken funderend onderwijs en betrokken bij Multi-STEM)
Tot stand gekomen met medewerking van:
– Younes El Boujjoufi en Anass Haryachi – studenten lerarenopleiding techniek (Hogeschool Utrecht)
– Natasja Hoegee, Leraar Wereldoriëntatie bij Al Iman School en ambulant NT2 begeleider
Bronnen:
- Lee, O., & Buxton, C. (2008). Science curriculum and student diversity: Culture, language, and socioeconomic status. The Elementary School Journal, 109(2), 123-137.
- YoungWorks (2021) Jongeren met een migratieachtergrond en hun keuze voor techniek Platform Talent voor Technologie link
Momenteel is deze blog alleen beschikbaar in het Nederlands en Engels. Om het in een andere taal te lezen, raden we de vertaaltool DeepL aan.
